Bazı ilişkiler insanı büyütür, bazıları ise yavaş yavaş tüketir. Her ilişkide zaman zaman anlaşmazlıklar, duygusal iniş çıkışlar yaşanabilir. Ancak toksik ilişki, bu iniş çıkışların bir örüntü haline gelmesi, sevginin yerini güvensizlik, baskı ve değersizlik duygularına bırakmasıdır.

Toksik ilişki, sadece romantik partnerler arasında değil; arkadaşlık, iş ortamı hatta aile bağlarında bile yaşanabilir. Ortak noktaları ise şudur: Kişi kendisi olmaktan uzaklaşır, sürekli tetikte hisseder ve içsel sesi yavaş yavaş susmaya başlar.

Toksik İlişki Nasıl Anlaşılır?

Toksik ilişkiler çoğu zaman sessiz başlar. Başlangıçta fark edilmesi zordur. Çünkü genellikle yoğun ilgi, sahiplenme ya da sevgi gibi görünen davranışlarla maskelemişlerdir. Ancak zamanla ilişki bir dengesizlik zemininde ilerlemeye başlar. Kişi kendini yetersiz hissetmeye, sürekli kendini sorgulamaya, değerini başka birinin davranışları üzerinden ölçmeye başlar.

“Bazı bağlar sizi büyütür. Bazıları ise sadece bağlanmış gibi hissettirir.”

Aşağıda, bir ilişkinin toksik olup olmadığını anlamanızı kolaylaştıracak 7 temel işareti ve uzaklaşma yollarını bulacaksınız:

1.       Sürekli Eleştirilmek, Küçümsenmek ve Suçlanmak: Toksik ilişkilerde eleştiriler yapıcı değil, yıkıcıdır. “Sen zaten abartırsın.” “Bu senin yüzünden oldu.” “Hiçbir şeyi doğru yapamıyorsun.” Bu ifadeler zamanla kişinin özgüvenini sarsar, kendilik algısını bozar. İlişkide kendinizi hep eksik, suçlu ve yetersiz hissediyorsanız, bu sağlıklı bir bağ değildir.

2.       Aşırı Kontrol ve Kısıtlama: “Merak ettim” ya da “seni korumaya çalışıyorum” gibi cümlelerle gelen kontrol davranışları aslında özgürlüğünüzü sınırlar. Kimlerle görüşeceğinize, ne giyeceğinize, sosyal medyada ne paylaşacağınıza karışılır. Sınırlar silinir, bireysellik yok sayılır.

3.       Sürekli Gerilim, Yorgunluk ve Tetikte Olma Hali: Bir ilişkide devamlı bir gerginlik, çatışma ya da duygusal patlama beklentisi varsa, beden alarm durumuna geçer. Uyku problemleri, mide ağrıları, konsantrasyon güçlüğü gibi bedensel belirtiler ortaya çıkabilir. İlişki huzur değil, kaygı üretmeye başladığında toksik bir dinamik gelişmiştir.

4.       Kendinizi Suçlamaya Başlamanız: Toksik ilişkilerde karşı tarafın davranışlarının sorumluluğu size yüklenir. “Beni bu hale sen getirdin.” “Sen böyle olmasan ben de böyle davranmazdım.”
Zamanla bu söylemler içselleştirilir. Kişi kendi duygularını, ihtiyaçlarını bastırır. Öz-değer algısı zedelenir.

5.       Manipülasyon ve Duygusal Şantaj: Sevgi adı altında koşullar sunulur: “Beni seviyorsan bunu yaparsın.” “Gidersen sana bir daha yüzümü göstermem.” Bu tür söylemler, bireyin kararlarını sağlıklı şekilde almasını engeller. Sevgi bir bağ değil, bir tehdit aracına dönüşür.

6.       İyileşme Fırsatı Tanımayan Döngüler: İlişki sürekli aynı kısır döngüyü tekrarlar: İncitme – Özür – İyileşme umudu – Tekrar incitme. Bu döngü zamanla normalleşir. Ancak iyileşmeyen, çözülemeyen bir ilişki, kişiyi tükenmişliğe sürükler.

7.       Ayrılmak Zor, Kalmak Daha Zor Hissedilir: Toksik ilişkilerde kişi ayrılmayı düşünür ama suçluluk, korku ya da “onsuz yapamam” duygusu nedeniyle uzaklaşamaz. Bu bir tür duygusal bağımlılıktır. Ayrılık düşüncesi bile panik yaratır. Oysa sağlıklı bir ilişkide hem bağ kurmak hem de sınır koymak mümkündür.

Uzaklaşmak Mümkün mü? Evet. Toksik bir ilişkiden uzaklaşmak mümkündür. Ancak bu süreç profesyonel destek, güçlü sosyal çevre ve en önemlisi kişinin kendine yeniden temas etmesiyle mümkün olur. Önce ilişkiyi fark etmek gerekir. Sonra bu farkındalıkla küçük adımlarla kendilik değerini yeniden inşa etmek…

***Yazarın Unutmamanızı İstediği Not: Toksik ilişki bir kader değildir. Sevgiye benzeyen ama sizi küçülten, yoran, sınırlayan hiçbir ilişki gerçek sevgi değildir. Gerçek sevgi, sizi kendinize yaklaştırır, hayata bağlar, derin bir huzur verir. Eğer bir ilişkinin içinde kendiniz gibi hissedemiyorsanız, belki de yeniden kendinize dönme vaktiniz gelmiştir.